Spis treści:
Celiakia zwana inaczej chorobą trzewną to trwająca całe życie choroba o charakterze autoimmunologicznym i podłożu genetycznym. Co to tak naprawdę oznacza? Jest to trwała nietolerancja glutenu*. W momencie, gdy do organizmu będziemy dostarczać produkty, które go zawierają, może dojść do zaniku kosmków jelita cienkiego, które są odpowiedzialne m.in za wchłanianie składników odżywczych, co za tym idzie – dojdzie do dramatycznej sytuacji, w której żadne składniki nie będą mogły być prawidłowo wchłonięte i dojdzie do niedożywienia organizmu oraz różnorodnych objawów klinicznych.
*gluten – to białko zapasowe zawarte w zbożach takich jak pszenica, jęczmień i żyto
Jak leczyć celiakię?
Nie ma możliwości wyleczenia tej choroby. Jedyną możliwością, aby nie doprowadzić do złego stanu zdrowia i zagrożenia życia jest stosowanie bez przerwy diety bezglutenowej. Na szczęście w dzisiejszym świecie osoby chore na celiakię mają do wyboru coraz szerszą gamę produktów, które są pozbawione glutenu a w dodatku oznaczenia na etykietach są obowiązkowe i czytelne nawet dla kogoś, kto nie ma o tym pojęcia.
Skąd mam wiedzieć, że mam celiakię?
Celiakia może ujawnić się w każdym wieku. Nie jest to choroba wyłącznie wieku dziecięcego, dlatego jej objawy są bardzo różnorodne i tak naprawdę niejednoznaczne. Ze względu na objawy, celiakię możemy podzielić na:
- jawną, pełnoobjawową, do której możemy zaliczyć:
bóle, wzdęcia, powiększony obwód brzucha
utrata masy ciała
biegunki wodniste lub tłuszczowe
zaparcia
zaburzenia rozwoju np. Niski wzrost u dzieci
apatia lub nadpobudliwość
stany depresyjne
ciągłe zmęczenie
niedobory, głównie żelaza
- skąpoobjawową, którą bardzo ciężko zdiagnozować właśnie ze względu na pozajelitowe, czasem pojedyncze objawy.
Pamiętaj!
Nie ma potrzeby eliminowania glutenu u osób zdrowych, natomiast taka eliminacja u osoby chorej na celiakię, przed wykonaniem potrzebnych badań i przed wizytą u lekarza gastroenterologa jest błędem, ponieważ uniemożliwi to postawienie prawidłowego rozpoznania! Nie działaj sam, od tego mamy lekarzy!
Diagnostyka
Jakie kroki należy podjąć, jeżeli mamy podejrzenie celiakii? Po pierwsze, najważniejsze – udać się na wizytę do lekarza rodzinnego, który skieruje nas do gastroenterologa. Co dalej? Oczywiście specjalista zleci nam wykonanie następujących badań potrzebnych do rozpoznania celiakii:
- sprawdzenie stężenia przeciwciał z krwi EmA oraz tTG a także GAF
- biopsja jelita cienkiego
Czy biopsja jest konieczna?
U chorych, u których występują objawy kliniczne charakterystyczne dla celiakii i potwierdzono obecność przeciwciał tTG (w stężeniu 10x ponad granicę normy), EmA oraz wykazano dodatni wynik badania genetycznego, można odstąpić od wykonania biopsji jelita. Takie wytyczne zostały opublikowane przez Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci.
O czym jeszcze należy pamiętać?
Często mylimy celiakię z alergią na gluten lub nadwrażliwością, natomiast choroba trzewna to zupełnie co innego.
Gluten jest alergenem, i alergia również wymaga leczenia dietą bezglutenową, jednakże celiakia to zupełnie inne schorzenie i nie należy go mylić z alergią. Celiakia jest chorobą na całe życie, natomiast często zdarza się, że z alergii można „wyrosnąć”. Jakie objawy występują przy alergii na gluten?
- Wymioty
- biegunka
- wstrząs anafilaktyczny
- pokrzywka skórna
- katar wodnisty
- zmiany skórne
- skurcze oskrzeli
W zależności od czasu wystąpienia tych objawów, reakcję uczuleniową można podzielić na późną (objawia się po kilku godzinach, a nawet dniach) oraz natychmiastową ( objawia się maksymalnie godzinę po spożyciu).
Kolejną, odrębną przypadłością jest nadwrażliwość na gluten. Czasami zdarza się, że pacjenci skarżą się na dolegliwości bólowe, biegunki, migreny, ciągłe zmęczenie i inne niepokojące objawy, natomiast badania diagnostyczne wykluczają celiakię, alergię, nie wykazuje się również jakiegokolwiek uszkodzenia czy zaniku kosmków jelitowych a pomimo to spożycie produktów zawierających gluten powoduje objawy niepożądane. Nadwrażliwość na gluten sprawdza się za pomocą tzw. prowokacji, czyli wprowadzeniu glutenu do diety po okresowym stosowaniu diety bezglutenowej.
Jaki z tego wniosek?
Jeżeli masz jakiekolwiek niepokojące objawy ze strony układu pokarmowego a do tego odczuwasz ciągłe zmęczenie i apatię lub odwrotnie – nadpobudliwość, udaj się do lekarza rodzinnego lub specjalisty gastroenterologa a on wykona wszystkie potrzebne badania. Jeżeli wykluczona zostanie celiakia, testy na alergię pokarmową również będą ujemne, być może masz nadwrażliwość na gluten i potrzebne będzie przeprowadzenie prowokacji (o wszystkim decyduje lekarz). Jeżeli jednak okaże się, że „zabieg” ten nie wykazał, aby to właśnie gluten powodował Twoje dolegliwości, nie stosuj diety bezglutenowej, bo nie ma takiej potrzeby – gluten nie szkodzi zdrowym osobom! Może powinieneś zastanowić się nad tym, jakiej jakości jest Twoja aktualna dieta? Czy wiesz czym naprawdę jest zdrowe odżywianie? A może przy okazji tych konsultacji lekarskich odpowiedź na pytanie „co mi dolega?” będzie jeszcze inna i może wcale nie związana z glutenem 🙂