Zamienniki cukru – pomoc dla osób z cukrzycą, insulinoopornością i nie tylko!

Każdy z nas ma czasami ochotę na coś słodkiego, jednak ze względu na różne jednostki chorobowe czy też po prostu odpowiedzialne podejście do swojego zdrowia zastanawiamy się co zrobić, żeby produkty, które kupujemy lub desery, które przygotowujemy samodzielnie miały jak najlepszy skład i dostarczały nie tylko przyjemności, ale również pozytywnych aspektów dla naszego organizmu. Pierwszą rzeczą, na jaką zwracamy uwagę w składzie produktów słodkich jest oczywiście cukier. Nie musimy, jednak z niego korzystać, bo mamy ogromną ilość zamienników, które mogą być stosowane nawet przez cukrzyków! 

Zasada wszystko albo nic – czy to dobre podejście do diety?

Zdobyłam już ogrom doświadczeń jako dietetyk, ale nigdy nie poznałam osoby, która z powodzeniem dla swojego zdrowia (również psychicznego) i samopoczucia stosowała rygorystyczną dietę wykluczającą na zawsze wszystko, co niezdrowe. Pisałam już o zaburzeniu odżywiania, jakim jest ortoreksja – poczytajcie o niej koniecznie! Zdrowa dieta nie ma służyć zachowaniu dobrostanu naszego organizmu zarówno fizycznego jak i psychicznego, dlatego najlepszą opcją jest dieta 80/20, o której pisałam tutaj 🙂

Wracając do meritum!

Na co zamienić cukier i czy warto stosować zamienniki cukru?

Zwiększone spożycie cukru w społeczeństwie jest ściśle związane z problemami zdrowotnymi, do których należą między innymi otyłość, choroby sercowo-naczyniowe, insulinooporność, cukrzyca, zespół metaboliczny i niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby. Z tego powodu zaleca się redukcję ilości cukru w diecie. W tej chwili dostępnych jest wiele zamienników cukru i stosowanie ich jest z pewnością wyborem zdrowszej alternatywy. Pamiętajmy jednak o tym, że nawet niezbędne do życia witaminy w nadmiarze są toksyczne, dlatego także tutaj potrzebny jest umiar!

Zamienniki cukru: 

• fruktoza 
• wysokofruktozowy syrop kukurydziany 
• stewia 
• polialkohole czyli ksylitol, erytrytol 
• sztuczne substancje słodzące 
  • dipeptydy na przykład aspartam, 
  • sulfonamidy na przykład acesulfam K, 
  • pochodne sacharozy, 
  • pochodne guanidynowe 

Zamiennik cukru – fruktoza

Fruktoza jest słodsza od sacharozy, różni się od glukozy sposobem wchłaniania oraz metabolizmem co przyczynia się do rozwoju chorób, nie stanowi zdrowej alternatywy dla sacharozy.  Skutkiem zdrowotnym używania fruktozy jest podwyższone stężenie triacylogliceroli frakcji LDL cholesterolu, podwyższone stężenie kwasu moczowego, wzrost ryzyka rozwoju kamicy nerkowej, dny moczanowej, chorób nerek, nadciśnienia tętniczego oraz wzrost ryzyka rozwoju otyłości, insulinooporności, cukrzycy typu 2. 

Zamiennik cukru – wysokofruktozowy syrop kukurydziany

Wysokofruktozowy syrop kukurydziany zbudowany jest z cząsteczki glukozy i fruktozy, pozyskiwany jest głównie ze skrobi kukurydzianej. Cechuje się lepszymi właściwościami technologicznymi i tańszym kosztem produkcji niż sacharoza , ale oddziałuje na organizm dokładnie tak samo. Skutkuje wzmożoną lipogenezą wątrobową, podwyższeniem stężenia triacylogliceroli, podwyższeniem stężenia kwasu moczowego. Wiąże się również z ryzykiem rozwoju nadciśnienia tętniczego, dny moczanowej, przewlekłej niewydolności nerek, otyłości oraz cukrzycy typu 2.

 Zamiennik cukru – stewia

Stewia to substancja słodząca pochodzenia naturalnego. Cechuje się znacznie wyższą słodkością niż sacharoza, jest stabilna termicznie oraz odporna na długotrwałe przechowywanie. Nie ulega ona metabolizmowi w organizmie człowieka, dzięki czemu wartość energetyczna diety nie jest podwyższona. Stewia jest bezpieczna dla zdrowia człowieka, nie ma właściwości teratogennych, mutagennych ani rakotwórczych. Jako jej wadę można przedstawić lekko gorzkawy smak. Stosowanie stewii jako zamiennika cukru posiada wiele zalet, między innymi pomaga w kontroli lub redukcji masy ciała, jest korzystna dla diabetyków i insulinoopornych, ma działanie hipotensyjne u osób z nadciśnieniem tętniczym, wspomaga leczenie chorób nerek, wywołuje efekt hipolipemizujący. Posiada także właściwości przeciwzapalne przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne oraz immunomodulujące. Dodatkowo obniża ryzyko rozwoju próchnicy, co może być pomocne także u dzieci.

 Zamiennik cukru – polialkohole

Polialkohole to niskokaloryczne substancje słodzące, które odgrywają rolę wypełniaczy w produktach i cechują się stabilnością oraz odpornością na enzymy i fermentację. Są one korzystne dla zdrowia.  Do polialkoholi możemy zaliczyć sorbitol, ksylitol, mannitol, erytrytol, maltitol, laktitol, izomalt.

 Zamiennik cukru –  ksylitol

Ksylitol to cukier brzozowy który ma właściwości emulgujące, stabilizujące, zagęszczające oraz pochłaniające wilgoć. Intensywność smaku słodkiego ksylitolu jest identyczna jak w przypadku sacharozy. Po spożyciu ksylitol pozostawia chłodny posmak. Ksylitol to zamiennik cukru skuteczny w prewencji próchnicy, wspomaga leczenie kserostomii. Jest korzystny dla skóry, działa przeciwbakteryjnie a także ma korzystny wpływ na florę bakteryjną. Niestety posiada jedną znaczącą wadę, może dawać efekt przeczyszczający a tym samym być przyczyną dolegliwości żołądkowo-jelitowych przy nadmiernym spożyciu.

Zamiennik cukru – erytrytol

Erytrytol powstaje w wyniku fermentacji jest naturalną substancją chłodzącą. Ulega on szybkiemu  i prawie całkowitemu wchłonięciu  organizmie i zostaje usunięte z niego w postaci niezmienionej, dzięki czemu nie powoduje skutków ubocznych ze strony układu pokarmowego w odróżnieniu od ksylitolu. Erytrytol jest jedynie 60% tak słodki jak sacharoza. Przynosi pozytywne skutki zdrowotne z jego stosowania zmniejszając nasilenie stresu oksydacyjnego oraz zapobiegając dysfunkcji śródbłonka naczyń.

Sztuczne zamienniki cukru 

Sztuczne substancje słodzące to kontrowersyjne zamienniki cukru o bardzo intensywnym smaku nie dostarczające dodatkowej energii w diecie. Wykorzystywane są w wielu produktach w szczególności tych sprzyjających kontroli lub redukcji masy ciała. Są one rekomendowane dla osób z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej, gdyż wpływają na redukcję poposiłkowej glikemii i nie oddziałują na stężenie insuliny i glukozy we krwi. Sztuczne substancje słodzące to zamienniki cukru, do których należą: 

• aspartam, 
• acesulfam K, 
• neotam, 
• cyklaminian, 
• sacharynian, 
• alitam, 
• sukraloza, 
• neohesperydyna DC

Najbardziej popularnym z nich jest aspartam. Został on jednak uznany przez EFSA za substancję bezpieczną dla kobiet ciężarnych, ponieważ brak jest dowodów na negatywny wpływ aspartamu na zdrowie matki oraz płodu. Brak jest również naukowego potwierdzenia związku aspartamu z rozwojem nowotworów. Dawkę bezpieczną i nieszkodliwą dla człowieka, nie wywołującą efektu genotoksycznego oraz rakotwórczego jest dawka dzienna o wartości 40 mg na kilogram masy ciała.

Podsumowując, zamienniki cukru są dobrą alternatywną przy wyborze słodkich napoi lub deserów. Staraj się jednak ograniczać w diecie nadmiar słodyczy, nawet tych uznanych jako zdrowe, ale jeśli od czasu do czasu masz ochotę na coś słodkiego to nie bój się stosować zamienników cukru, wybierz swój ulubiony! 🙂 

P.S. Do koktajli lub deserów zamiast cukru i jego zamienników spróbuj dodać daktyle lub banana!